Amsterdam, maandag 25 maart

Hoop op behoud vrijplaats gloort MIJNTJE KLIPP

Met een dreigende ontruiming in het verschiet hielden de 125 krakers van het ADM-terrein in het Westelijk Havengebied gisteren maar weer eens open huis. Ze haalden de demissionaire wethouders Geert Dales (haven) en Duco Stadig (vrijplaatsen) naar het hol van de leeuw. Na een vijandig begin eindigde het debat bijna hoopvol.

Het gekraakte ADM-terrein, © Het Parool

IN DE GROTE, koude hal van het ADM-terrein was het even na zeven uur gisteravond op z'n minst een opmerkelijk gezicht. Een kraker die na de discussie over het fenomeen vrijplaatsen een politicus een biertje kwam brengen en hem uitvoerig bedankte. Het zijn doorgaans toch bepaald geen maatjes.

Wethouder Geert Dales (VVD) leek er zelfs ook enigszins beduusd onder, terwijl hij proostte met de gever. Wie had dat gedacht, moet er door zijn hoofd zijn gegaan. Met een heikel onderwerp als vrijplaatsen op de agenda, en een zaal vol morrende idealisten tegenover zich, kon hij er weleens een zware dobber aan hebben gehad. Door hun vrijheid te beperken, raak je de krakers immers in hun ziel.

Maar Dales ging er gisteren op zijn geheel eigen Dales-manier in. In de film over het ADM-terrein die eerder werd gedraaid, liep hij zich alvast warm. Daarin vertelde hij 'geen voorstander te zijn van illegale situaties en de kraakbeweging'. Gejoel in de zaal. Even later probeerde de VVD'er die uitspraken enigzins te nuanceren. Dales had lang in de kunstwereld gewerkt, dus wist hij het natuurlijk best: ''Het is heel interssant wat hier allemaal gebeurt.''

Hij liet het daarna even over aan collega Duco Stadig, de afgelopen jaren verantwoordelijk voor het 'broedplaatsenbeleid'. De kraakbeweging heeft weinig met de PvdA'er op. Bekende kunstenaarsbolwerken als Vrieshuis Amerika, de Graansilo en de Kalenderpanden hebben met zijn goedkeuring plaatsgemaakt voor vaak dure woningen. Stadig mocht dan gisteren wel de kracht van Amsterdam als creatieve stad roemen, hij heeft diezelfde stad wel kapotgemaakt, klonk het vanuit de zaal. Op zijn opmerking dat hij het resultaat van de Graansilo spectaculair vond, reageerde de krakers met: ''Fuck you.'' En toen hij toegaf dat het creëren van creatieve plekken niet zo snel gaat als hij wil, was het antwoord: ''We gaan naar Rotterdam.''

Vrijplaatsen

Want krakers, kunstenaars en idealisten, dat is geen geheim, moeten weinig van de politiek hebben. Was het niet de politiek die ze destijds had aangeraden naar het ADM-terrein te gaan, toen de andere vrijplaatsen ten onder gingen? Daar zouden ze met rust worden gelaten, was ze door een hoge ambtenaar op het stadhuis beloofd.

Niets was minder waar. Na koud drie maanden kwam de eigenaar bij ze langs, projectontwikkelaar Bertus Lüske. De derde keer zelfs met grof geweld. Hij probeerde met een rupskraan en breedgeschoudere mannen de krakers van het terrein af te werken. Dat mislukte weliswaar, maar de 125 ADM'ers voelen de dreiging van een ontruiming steeds sterker worden, zeker nu de rechter in een tussenvonnis over de toekomst van hun terrein in Lüskes voordeel heeft beslist.

En, 'zie je wel!', de gemeente is nauwelijks bij machte iets te doen. ''We verliezen onze greep,'' gaf Dales toe. Natuurlijk had Amsterdam het gebied zeven jaar geleden, toen de kans zich voordeed, terug moeten kopen. ''Dat is een grote, gemiste kans geweest.''

De sfeer tussen partijen belandde, halverwege het debat, op een dieptepunt. De kraakbeweging bleef volhouden dat er met haar gesold werd, dat haar nauwelijks nieuwe kansen werden geboden - in elk geen grote casco-gebouwen voor wonen en werken, ook voor anderen dan kunstenaars. En Dales ontstak met enige regelmaat in woede omdat er helemaal geen oog was voor de beperkingen waarmee hij en Stadig kampen. ''Het heeft geen zin alleen maar tegen ons aan te lopen zeiken.''

Tot er plots in één zinnetje werd gesproken over een gegadigde voor het ADM-terein, anders dan de omstreden eigenaar. De Amsterdamse projectontwikkelaar Erik de Vlieger van het concern Imca zou zijn Shipdock-werf in Noord willen verplaatsen naar het Westelijk Havengebied. Lüske krijgt een mooie afkoopsom, in Noord komt er grond vrij voor woningbouw, en de gemeente is van een groot probleem verlost.

Voor de krakers telde alleen het nieuws dat, áls het doorgaat, zij langer op het terrein kunnen blijven - zij wisten toen nog niet dat De Vlieger in zijn plannen ook 'iets wil regelen' voor hen.

De aankondiging kwam de sfeer niettemin ten goede. Het leek plotseling alsof de krakers bij de demissionaire wethouders welkom waren op een spreekuur, en ze legden hun wensen op tafel. Lagen er nog kansen in het Shell-gebouw in Noord, het Swammerdaminstituut en het terrein van het Andreasziekenhuis? De bijeenkomst eindigde bijna met wederzijds vertrouwen.

Copyright: Het Parool